Monumenten
Prins Bernhardlaan
Het monument "Nooit Meer Teruggekomen" werd donderdagavond 24 september 2020 officieel onthuld. Een monument met 166 namen van Joodse Amstelveners die na de Tweede Wereldoorlog nooit meer terugkeerden.
Over het monument
Het monument is een ontwerp van de Amstelveense Piet Cohen (84). Het bestaat uit twee geïntegreerde onderdelen: een uit Cortenstaal opgetrokken wand met daarop de namen en leeftijden van de mannen, vrouwen en kinderen die de Jodenvervolging met de dood moesten bekopen. Op de wand leunt een roestvrijstalen replica van een deels opengevouwen briefje dat onderweg van Westerbork naar Concentratiekamp Auschwitz uit de trein werd gegooid, zoals zo veel briefjes die tussen hoop en wanhoop werden geschreven.
Het monument is tot stand gekomen tijdens het project-onderzoek 'Nooit Meer Teruggekomen'. Een project waar Hugo van der Kooij (bestuurslid Amstelveen Oranje) en David Serphos (oud bestuurslid Amstelveen Oranje) zich met hart en ziel hebben ingezet voor de Amstelveense Joden die na de Tweede Wereldoorlog nooit meer terugkeerden...
Broersepark
Het monument “Aan hen die vielen”
De allereerste herdenking na de 2e Wereldoorlog vond plaats op 10 mei 1945 bij een inderhaast getimmerd houten kruis van witgeschilderde planken met het opschrift: “Aan hen die vielen” voor de ingang van het Broersepark aan de Amsterdamseweg. Amstelveen was in 1945 nog een kleinschalige gemeente rondom Het Oude Dorp – Handweg – Keizer Karelpark – Amsterdamseweg tot de Kalfjeslaan. Was er op die datum een betere plaats zo dichtbij het fraaie Wandelpark voor een monument ter nagedachtenis aan de vele Amstelveners die hun leven hadden gegeven in die vijfjarige oorlog van 1940 – 1945?
​
Burgemeester Haspels had inmiddels al een eerste aanzet gegeven tot de oprichting van de Vereniging tot “Viering van Nationale Feestdagen” (de oude vorm van Amstelveen Oranje. En zoals bekend wordt de Herdenking jaarlijks op de 4e mei op deze zelfde plaats gehouden, en georganiseerd door de V.N.F.
​
Dit monument is vijf jaar later vervangen door het huidige monument van de Amstelveense beeldhouwer Theo Bennes, getiteld: “Aan hen die vielen”. Bennes koos voor zijn ontwerp drie omhoogstrevende zuilen die het beeld van de verslagenheid en de droefenis dragen in de figuur van een treurende vrouw. De vrouw heeft een palmtak in de hand die de overwinning symboliseert, dwars door dood en ondergang heen. De drie zuilen zijn gezaagd uit één blok harde Franse kalksteen, dat ongeveer 6000 kilo weegt, het voetstuk is van Zweeds graniet. Het beeld van de vrouw is ook uit één blok kalksteen van bijna 3500 kilo gehouwen. En – een aardig detail – het meisje dat de juiste soepele lijnen bezat om de beeldhouwer tot model voor zijn treurende vrouw te dienen, was in de oorlog koerierster geweest.
​
Op donderdag 4 mei 1950 om 19.15 uur begon de plechtige onthulling van het monument door de acht jaar oude Han van der Leek. De jongen was geboren in 1942, na de fusillering van zijn vader in de duinen bij Bloemendaal.
Nesserlaan
Het monument op de Nesserlaan
Op zondagmiddag 6 oktober 1945 werd op de Nesserlaan het monument onthuld ter nagedachtenis aan Anton de Lange – precies op de plaats waar hij was neergevallen. Het gedenkteken bestaat uit een granieten kruis met een bronzen Christusbeeld. Antons naam staat in het betonnen voetstuk gebeiteld.
​
Op 7 mei 1945 -2 dagen na de bevrijding – was er een bevrijdingsbijeenkomst in Ouderkerk voor het gemeentehuis; dichtbij in de openbare school waar de B.S. (Binnenlandse Strijders) huisde kwam een seintje binnen dat er 4 duitse SS’ers met geweren rondzwierven rond de Nesserlaan en fietsen vorderden. De B.S.-commandant ging er met een aantal mannen op af, onder wie Anton de Lange. De ss-ers hadden zich verschanst op het erf van boer Timmer. “Geweren neer!” riep de commandant. Eén SS-er gaf zich over, de andere drie trokken zich terug in de polder. Bij de achtervolging ontstond er een vuurgevecht, waarbij de SS-ers in het voordeel waren. Eén van hen mikte, schoot en trof Anton in het hoofd. Anton de Lange was 24 jaar toen hij stierf, op de dag van de algehele Duitse capitulatie.
​
Jaarlijks is er op een van de laatste dagen in april een plechtige Herdenking met medewerking van de kinderen uit de klassen 7 en 8 van de lagere School te Nes a/d Amstel, in bijzijn van hun juffrouw, onze Burgemeester en enkele leden van Amstelveen Oranje. De kinderen van groep 8, uit de hoogste klas, lezen ieder afzonderlijk hun zelfgemaakte mooie gedichten van meeleven en afscheid voor en hangen daarna hun geschrift vastgeprikt aan een lange witte roos in de bossages rondom het monument. Altijd weer zeer ontroerende momenten! De aanwezige kinderen uit groep 7 zijn aanwezig om alvast ‘iets’ te beleven van de bijzondere plechtigheid, want volgend jaar zijn zij immers aan de beurt om hun ‘kunnen’ te tonen.
​
Dhr. W.J. Groenewege heeft in september 2014 voor Amstel Mare een uitgebreide historie over Anton de Lange geschreven. Met dank aan de Vereniging Historisch Amstelveen kunt u dit artikel hier lezen:
